Nerdy Nocą

Kontynuujemy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Liczne Sojuzy na dwóch nowych rakietach. Jeszcze o poczcie rakietowej i strzelaniu listami z armaty. Znaczki na orbicie. Cyklogram zamiast odliczania. Kosmiczne plany 1960-1963 Wracamy do początku lat 60. Negocjacje Koroliowa z Chruszczowem, dekret KC, nowy podział projektów między biura. Konfiguracje silników, pierwsze wejście Miszyna. Misja wokółksiężycowa Czełomieja, LK-1 (Łunnyj Korabl', Statek Księżycowy). Boje Koroliowa o rakietę N1. Scysje z Głuszką, negocjacje z biurem Kuzniecowa i z biurem przemysłu specjalnego Barmina. Wszystko dla pojazdu TMK (Tiażełyj Mieżpłanietnyj Korabl', Ciężki Statek Międzyplanetarny). Prace nad Sojuzem. Problemy z niedostatkiem udźwigu, warunki temperaturowe. Jakie były ograniczenia Wostoka? Automatyzacje i rola człowieka na pokładzie. Wspomnienia Kamanina, szefa szkolenia kosmonautów. Dokowanie i plany misji na wiele startów. Sojuzy A, B i W na rakietach Sojuz (wersja R-7). Pochylamy się nad nazewnictwem rakiet nośnych. Kolejne próby negocjacyjne Koroliowa. Sojuzy P i R na rakietach Sojuz. Jak wygląda ruch w kosmosie w 1963 roku? Program sond bezzałogowych Łuna. Nowy plan Koroliowa: program L1 (załoga wokół Księżyca), program L2 (bezzałogowy łazik na Księżycu), program L3 (załoga na Księżycu), program L4 (załoga długo na orbicie Księżyca), program L5 (załogowy ciężki łazik na powierzchni Księżyca). Kolejny dekret KC, nowy podział zadań i nowy budżet. Zmagania Koroliowa z rakietą N1 i walka inżynierów o gramy. Przeróbki Sojuza, silników i lądownika LK (Łunnyj Korabl'). Napięcie rośnie. 1964-65 Dekret ministerstwa w sprawie wojskowych programów kosmicznych. Spore porządki i zapowiedź samolotu kosmicznego Spiral w biurze Mikojana. Zmiana warty na szczycie i kłopotliwe konsekwencje dla planów Czełomieja. Na scenę wchodzi generał Ustinow. Wielkie plany propagandowe. Smętny koniec programu Woschod i prace nad Sojuzami. Spis zadań Koroliowa. Kolejny wielki remanent programu kosmicznego. W miarę dobra rakieta Proton. Nieustające pasmo braku sukcesów 1966 Śmierć Koroliowa. Biuro bez kierownika, plany bez pokrycia, następca bez jaj. Kłótnie Miszyna z Kamaninem o skład załóg. Problemy z Sojuzami: włazy, łączność, spadochrony, automatyka ratunkowa, system dokowania. Brak symulatorów. Pierwsze bezzałogowe starty Sojuzów. W bonusie problemy ze sterowaniem, z silnikiem, hermetycznością, tarczą ablacyjną, lądowaniem, startem... Dwa udane starty Protona i nadzieja dla programu L1 (lotu wokół Księżyca). 1967 Podwójna misja Sojuz 1/2 (orbitalne pojazdy Sojuz 7K-OK na rakietach Sojuz). Kłótnie o załogę. Kolejne problemy w trakcie i po przerwaniu. Lot i śmierć Komarowa, pierwszego człowieka, który zginął podczas misji w kosmos. Powątpiewamy w oficjalne przyczyny odwołania startu Sojuza 2. Długa przerwa w programie załogowym (L1, L3 i loty orbitalnych Sojuzów). Pierwsze udane automatyczne dokowanie w misji Sojuzów 7K-OK. Podsumowujemy zaawansowanie programów L1-L3. Krótko o wyrzutniach. Kuriozalne problemy z projektem lądownika LK. Miszyn strzela sobie w stopę planem trzystartowym. Ustinow stawia motywacyjne warunki realizacji kolejnych planów OKB-1. 1968 Śmierć Gagarina. Program sond kosmicznych Zond. Przypominamy trajektorię darmowego powrotu. Zond 5 (pojazd Sojuz 7K-L1 na rakiecie Proton), jedyna w pełni udana misja. Pierwsze testy rakiety N1, a co jeden, to śmieszniejszy. Dygresja na amerykańską kontrofensywę w wyścigu na Księżyc. W misję Sojuz 3/2 (orbitalne pojazdy Sojuz 7K-OK na rakietach Sojuz) leci Gieorgij Bieregowoj. O co chodzi z tym dokowaniem? Prawie udana misja Zond 6 (pojazd Sojuz 7K-L1 na rakiecie Proton). Zagadka na Bajkonurze. Przywołujemy amerykańską misję Apollo 8 oraz anegdoty o nielegalnych lekturach i kanapkach na orbicie. Decyzje radzieckiej komisji wojskowo-przemysłowej na temat dalszych losów radzieckiego programu kosmicznego. Dlaczego nie da się

Tej nocy rozmawiam ze Złym Majorem Witkiem o pogańskich zwyczajach świątecznych. #PolskiPodmas Zapraszamy do polowania na odcinki świąteczne w innych znakomitych podkastach (linki poniżej), a nastęnie bierzemy na warsztat następujące kwestie: co to jest pogaństwo, żmudne ustalanie daty dla Bożego Narodzenia, pogańskie dekorowanie choinek, pogańskie prezenty! pogańskie stół świąteczny i puste nakrycie, dobroczynność bożonarodzeniowa, tradycje zaadaptowane i zapomniane. Obchodzimy przesilenie zimowe, Saturnalia, Sigillaria, Sol Invictus, Szczodre Gody, Godowe Święto, a nawet wieszamy podłaźniczkę. Wszystko naraz! Do czytania Polecany artykuł: CPE Nothaft, Early Christian chronology and the origins of the Christmas date; Neril Coffee, Gifts and giving, Roman; Marcjalisa etykietki na prezenty; Ponieważ jest to odcinek nr 69, oto Marcjalisa wiersze sprośne; Marcjalisa epigramy wybrane na różne tematy, z obfitymi przypisami i objaśnieniami; link do naszych występów z poprzednim Podmasie. #PolskiPodmas 2021 lista świątecznych odcinków podmasowych na stronie Razem Lepiej; plejlista na spotifaju; plejlista na jutubie. Wesołych Świąt! :D

Tej nocy omawiamy różne aspekty gatunku literackiego i audiowizualnego przeżywającego drugą młodość 40 lat później. Cieszymy się z nagrywania! Skąd wziął się temat? Dziękujemy za znakomitą zabawę podczas akcji Podcasty dla WOŚP. Omawiamy różne "ciekawe czasy" za naszego życia (wspomniany "odcinek świąteczny" można odsłuchać tutaj), a następnie zaczynamy się zastanawiać. Co to jest cyberpunk Stawiamy tezę, że jest to amerykański biały czarny kryminał. Porównujemy stosunek do konsumpcjonizmu, systemu i norm społecznych w Ameryce i w różnych kawałkach Europy podczas narodzin cyberpunka i dziś. Dlaczego w Europie Wschodniej łatwiej się znaleźć z cyberpunkiem? Co zobaczymy na ulotce reklamowej świata przyszłości? Oglądamy drugą stronę kartki. Co nam robi technologia Dystopia i tech-noir, szukamy tropów. Technologia i jej konsekwencje, społeczne zawirowania, zrujnowane środowisko, druga twarz bioniki (z krótką dygresją na "Gwiezdne Wojny"). Różnice między klasami społecznymi na przykładach literackich. Kto mieszka w cyberprzestrzeni Kto to wymyślił i co miał na myśli? Czujemy się staro. Próbujemy porównywać z surrealizmem i realizmem magicznym. Dlaczego to był rewolucyjny koncept? Bohaterowie i bohaterki. Glina, kombinator, haker, inny. Jak wyglada Japonia Dlaczego w cyberpunku jest tyle Japonii? Oglądamy narodziny gatunku z bliska. Zaglądamy do Tokio i wielkich korporacji, omawiamy lęki Ameryki w latach 70. XX wieku. Dwa rodzaje rasizmu. Gdzie jest punk w cyberpunku The kids who trashed my computer; their kids were going to be Holy Terrors, combining the ethical vacuity of teenagers with a technical fluency we adults could only guess at. Further, the parents and other adult authority figures of the early 21st century were going to be terribly ill-equipped to deal with the first generation of teenagers who grew up truly “speaking computer.” Po cytacie z Bruce'a Bethke zastanawiamy się się nad sobą. Bunt, protest, wrzask sprzeciwu. No future. Jak naprawdę wygląda walka z systemem w cyberpunku? O kim w istocie opowiadają cyberpunkowe historie? Czego bardzo ważnego cyberpunk nie mówi wprost? Jak ewoluuje sztuka Rozważamy glebę, na której wyrósł gatunek. Ile jest cyberpunku u Lema? Co wniosła fantastyka nowej fali? Czy cyberpunk to aby na pewno była rewolucja? Co czytać, co oglądać? Omawiamy autorów i trochę tropów oraz znaczenie ważnych tytułów. Jakie ostatecznie mamy zastrzeżenia do erpega "Cyberpunk 2020" i gry komputerowej "Cyberpunk 2077"? Co będzie dalej? Polecanki Philip K. Dick, "Do Androids Dream of Electric Sheep?" (1968) William Gibson, trylogia ciągu: "Neuromancer" (1984), "Count Zero" (1986), "Mona Lisa Overdrive" (1988) George Alec Effinger, "When Gravity Fails" (1987) manga "Akira" (1982-1990) + anime "Akira" (1988), reż. Katsuhiro Otomo filmy "Blade Runner" (1982) i "Blade Runner 2049" (2017) manga "Ghost in the Shell" (1989-1991) + anime "Ghost in the Shell" (1995), reż. Mamoru Oshii film "Johnny Mnemonic" (1995), reż. Robert Longo komiks "Transmetropolitan" (1997-2002) erpeg "Cyberpunk 2020" (1988-2020) + erpeg "Shadowrun" (1989-2019) Neal Stephenson, "Snow Crash" (1992), "The Diamond Age" (1995) Bruce Bethke, "Headcrash" (1995) Richard K. Morgan, "Altered Carbon" (2002) Dodatki wspominamy o metodzie Burroughsa, na końcu audycji gramy utwór Piotra Bendyka pt. "Rzodkiewki" z działu Leftovers w całości (jest to cover modułu Scorpika z dema "Marchewki"). Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w telewizor nastawiony na nieistniejący kanał. 2021.04.03 / 2021.04.13

Fascynujące spotkanie plemnika z komórką jajową — tej nocy doktor Kuba zabiera nas na wycieczkę po gonadach. Poznajmy człowieka. Co komórka jajowa ma wspólnego z Gwiazdą Śmierci? Dlaczego trzeba napuścić na nią wielu Skywalkerów? Budowa plemnika Sprawa, wbrew pozorom, prosta. Główka — jądro komórkowe i akrosom. Aparat Golgiego. Magazyn hakerów. Szyjka — centriole. Cumowanie białek. Wstawka — mitochondria i produkcja. Witka — do pływania i nie tylko. Dygresja na smak płynu nasiennego i śluzu pochwowego. Zasadowość spermy i kwasowość środowiska pochwy. Andropauza i menopauza. Z jaką prędkością sunie plemnik po trudnym terenie? Budowa komórki jajowej Piekielnie skomplikowana komórka w wielofunkcyjnym towarzystwie. Wieniec promienisty — tysiące minionków. Przekazywanie substancji odżywczych i pierwsze zasieki. Osłonka przejrzysta — glikoproteiny, czyli galaretowate białka. Wiele przydatnych funkcji po drodze. Jądro komórkowe — i jeszcze tajemnicze pęcherzyki, do których wrócimy w akcji. Drogi komórek i drogie komórki Porównanie produkcji komórek do fabryki czołgów. (Prelekcja ZMW o pojazdach opancerzonych w Nerdach Nocą Na Lewo już niedługo online, dam tu link). Kanaliki nasienne i komórki Sertolego. Przestrzenie pomiędzy i komórki Leydiga wytwarzające testosteron. Dygresja na los wnikliwego nauczyciela, chorobę biblioteczną Kuby i niezbędny research. Prosta spermatogeneza versus fenomenalny cykl wytwarzania komórki jajowej. Życie płodowe, kiedy wszyscy i wszystkie jesteśmy przez moment samicami. Proste wyjaśnienie podziałów komórek. Mitoza, czyli dwie takie same komórki z pełnym garniturem chromosomów, oraz mejoza i jej dwa podziały, a w każdym cztery fazy — zaprezentowane w kontekście pracy nad komórką jajową. Dygresja na wywoływanie owulacji poza harmonogramem. Obiecana anegdota o centriolach i mitochondriach. Zapłodnienie! Miliony plemników udają się w krętą podróż. Kilkaset dociera do komórki jajowej, która turla się leniwie po jajowodzie. Skąd plemnik wie, dokąd zmierza? Jak wygląda sytuacja tuż przed momentem, kiedy zwycięski zawodnik dostanie się do komórki jajowej? Daj się zaskoczyć! Wyzwania: jajniki czyhające na słabych zawodników, plemniki kontra wieniec promienisty, czyli praca mechaniczna i chemiczna z użyciem wytrychów molekularnych, przejście przez osłonkę przejrzystą. Konsekwencje kontaktu plemnika z błoną komórkową jajeczka. Reakcja akrosomalna! Reakcja kortykalna! Retikulum endoplazmatyczne odpowiada jonami wapnia! Dwa przedjądrza spotykają się i kończą podział komórkowy rozpoczęty kilkanaście lat wcześniej. Replikacja materiału genetycznego i połączenie jąder komórkowych. Zygota! Kiedy jest embrion, a kiedy ciąża? Jak wygląda skuteczność zapłodnienia u człowieka? Krótko o ciąży i porodach. Z czego powstają plemniki i komórki jajowe? Dlaczego te drugie są takie wielkie? Różnice między spermatogenezą a oogenezą i ciałko kierunkowe. Przypomnienie łososi z audycji o seksie i jedzeniu. Ile kalorii potrzebujemy na nicnierobienie? Runda dodatkowa jak ewolucja pilnuje porządku w zestawach genetycznych, jak stres wpływa na płodność, zachęcamy panie i panów do samobadań, higiena drąga i innych narządów, co zrobić przy niepokojących objawach, w które kawałki organizmu udamy się następnym razem. Link do obiecanego artykułu o prawdopodobieństwie odziedziczenia części mitochondriów także po tacie: Biparental Inheritance of Mitochondrial DNA in Humans Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. Zdjęcie Kuby © Piotr Kucharski. 2020.07.28 / 2020.10.05

Kontynuujemy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Wostoki, Woschody i widowiskowe awarie. Kotka w kosmosie i podsumowanie poprzedniego odcinka. 1961 Wostok 2, drugi człowiek na orbicie — Herman Titow. Wyliczamy jego palmy pierwszeństwa, bo kilka zgarnął. 1962 Czemu opóźniają się Wostok 3 i Wostok 4? Program satelitów wywiadowczych Zenit i problemy z ich startami. Kryptonim Kosmos. Pierwsza amerykańska misja orbitalna Merkury Atlas 6, na pokładzie John Glenn. Anegdota o drugim locie zaciętego astronauty. Sukces dwóch Wostoków, na pokładach Andrijan Nikołajew i Paweł Popowicz. Czemu ten program nie rokuje? Problemy z kapsułami i zastrzeżenia klienta wewnętrznego. Rok wielkich projektów. Zamówienie na statek, którym da się oblecieć Księżyc, czyli program Sojuz (który omówimy dokładnie w następnej części tej serii). Pochylamy się nad ambitnymi planami lotów międzyplanetarnych, dygresja na serial Avenue 5. Zapowiedź rakiety N1. Wielka kłótnia między projektantami! Seria rakiet UR i rakieta nośna Proton. 1963 Wostok 5 i Wostok 6, na pokładach Walery Bykowski i Walentyna Tiereszkowa. Najdłuższy lot jednoosobowego pojazdu kosmicznego i awaria kibla. Pierwsza kobieta w kosmosie i przeprogamowanie w locie. Zastanawiamy się nad niuansami odprowadzania odpadów w skafandrach. Anegdota o rozmiarówce amerykańskich końcówek. Dygresje Co latało w programie Kosmos i orbita cmentarna. Zaginieni kosmonauci? Szczególny przypadek Walentina Bondarienki oraz dwóch Włochów z radioamatorskim pomysłem. Co w tym czasie porabiają Amerykanie? Programy Gemini i Apollo. Dwa kuriozalne sposoby na przerobienie Wostoka na pojazd wieloosobowy. Normalisation of deviance. 1964 Dwa loty programu Woschod. Omawiamy problemy techniczne i radziecką propagandę. Wostok 3KW, czyli Woschod 1. Na pokładzie Władimir Komarow (kosmonauta), Borys Jegorow (lekarz) i Konstantyn Fieoktistow. Pierwszy cywil i jedyny bezpartyjny na orbicie oraz inne anegdoty. Zmiany polityczne w ZSRR. 1965 Wostok 3KD, czyli Wychod, czyli Woschod 2. Na pokładzie Paweł Bieliajew, Aleksiej Leonow i nadmuchiwana śluza. Pierwszy spacer w przestrzeni kosmicznej. Najbardziej przygodowy udany lot w historii kosmonautyki — ciśnienie i napięcie rośnie, a po lądowaniu wcale nie opada! Niebezpieczna walka o cele prestiżowe. Podsumowanie dotychczasowego przebiegu radzieckiego programu kosmicznego i zapowiedź następnej części. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie paliwo rakietowe. 2020.07.16 / 2020.07.19

Dziś Dzień Dziecka! Po sieci rozbiegły się niesforne wiersze i bajki nagrane przez najróżniejsze podkasty. Nerdy Nocą złapały bajkę od podkastu Swoją Drogą. Posłuchajcie, a potem zajrzyjcie na fanpejdż Swoją Drogą Podcast i sprawdźcie, dokąd zabierze Was Olga :) A wiersz ode mnie... Czy znajdziecie go wśród podkastów, których okładki są na obrazku? Zapraszam do polowania na bajkowiersze i słuchania z dzieciakami :) Co roku świat podkasterki obchodzi Podcastowy Dzień Dziecka — kliknij i dowiedz się więcej, może za rok weźmiesz udział? :) Znajdziesz tam także pełną listę podkastów obchodzących dzisiejsze święto. Nasza akcja — oprócz dostarczania Wam do ucha dobrej zabawy i pięknych wierszyków — pomaga w szczytnym celu. Tegoroczny Podcastowy Dzień Dziecka wspiera Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy. Wrzuć też coś od siebie! Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! 2020.06.01

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część siódma. Tej nocy suniemy przez XI i X wiek przed naszą erą, od bolesnych Ramzesów przez mandat niebios po łacinę. Uzupełnienia: prawdziwa anegdota o kleju, wynalazki: siewnik, zegar wodny, zegar słoneczny, tokarka, bitwa w dolinie rzeki Tollense (70 km od Świnoujścia), przypominamy nordycką epokę brązu, przepis na quiche z Kisz. Epoka żelaza Praktyczne różnice między brązem a żelazem. Skąd brać rudę? Ukłon w stronę bakterii. Egipt Zaglądamy do Egiptu po bitwie pod Djahy. Dwudziesta dynastia bolesnych Ramzesów (Ramessydów). Pierwszy znany strajk w historii. Chwilę później spisek pałacowy przeciwko Ramzesowi III. Ambitne plany Ramzesa IV. Interesująca postać: Ramessesnakht, najwyższy kapłan Amona. Ramzes V i najazdy z Libii na Dolinę Królów. Ramzes VI — spokój w stolicy, potęga Ramessesnakhta i kryzys gospodarczy. Dzisiaj mam się dobrze, a jutro jest w rękach bogów. Ramzes VII i astronomiczne ceny zboża. Pomijalny Ramzes VIII. Ramzes IX i anegdota korupcyjna o rabunkach grobów. Śmierć Ramessesnakhta. Ramzes X, ostatni władca, który rządził także Nubią. Ramzes XI i całkowity rozkład władzy centralnej. Koniec 20. dynastii i Nowego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem), początek Trzeciego Okresu Przejściowego w Egipcie. Greckie wieki ciemne Zanik cywilizacji mykeńskiej. Sztuka protogeometryczna i wynalazek cyrkla. Zaglądamy do miasta Lefkandi na wyspie Eubei. Anatolia Imperium Hetytów upada, powstają królestwa późnohetyckie. Pierwszy alfabet, pismo protosynajskie. Powstają Frygia i Lidia. Asyria i Elam Środkowe Imperium Asyryjskie po obaleniu Tukulti-Ninurty. Krótkotrwałe Imperium Elamu. Jak się zakwalifikować jako imperium? Władca Asyrii Aszur-dan I i król Elamu Szutruk-Nahunte nadeptują Babilon. Babiloński król Nabuchonodozor I odgryza się i wymiata Elam z mapy. Asyria radzi sobie najlepiej w okolicy. Aszur-Resza-Iszi I uspokaja ambicje Babilonu oraz walczy z Amorytami i Ludami Lądu. Tiglat-Pileser I nakłada Aramejczykom (w 28 kampaniach), Fenicji, Frygii, ludom Kaska, a także buduje świątynie i parki oraz mówi o sobie bardzo dobrze. Fenicja Złoty wiek cywilizacji Fenicjan. Czym handlują? Śpią na srebrze. Omawiamy korpus cisjordański i wynalazek fałszowania pieniędzy. Libańskie cedry. Dziękujemy za wino w Europie. Skąd Fenicjanie biorą metale? Mityczne Kasyterydy, zasięg portów fenickich, miasto Kadyks. Indie Zanik urbanizacji po upadku cywilizacji Harappa. Okres wedyjski — rozważamy niuanse przekazów ustnych. Bitwa Dziesięciu Królów i królestwo Kuru. Wedyjskie źródła na temat życia codziennego, wytopu żelaza i podziału na kasty. Ameryka Południowa Cywilizacja Olmeków i miasto San Lorenzo Tenochtitlan zbudowane na terasach. Struktura społeczna odwzorowana w architekturze. Święte kanały. Wynalazki olmeckie: piramidy, rytualne upuszczanie krwi, pismo, piłka kauczukowa, oddawanie czci jaguarom, gigantyczne głowy, kalendarz długiej rachuby i zero. XI w. p.n.e. Schyłek Środkowego Imperium Asyryjskiego. Król Aszur-bel-kala w Asyrii walczy z Aramejczykami, buduje ogrody zoologiczne i botaniczne. Wojna domowa. Dziesięciu nieistotnych królów i ogólnie bryndza. Koniec Nowego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem) w Egipcie, czterysta lat karamby. Po nieszczęsnych Ramzesach nastaje 21. dynastia założona przez Smendesa. Podział władzy w Egipcie: Dolny dla króla, Środkowy i Górny dla kapłanów Amona. Kapłan Herihor mianowany królem, skomplikowane układy dynastyczno-polityczne. Ruchy w Atenach. Koniec władzy absolutnej i mitycznych władców miasta, ostrożne początki archontów, wyborów i rad. Alfabet fenicki! Pismo spółgłoskowe, które rozchodzi się szeroko po terenie. Chiny — koniec dynastii Shang krok po kroku. Najważniejszy król Di Xin wtrąca do więzienia swojego wasala, króla Wen. Król Wen wychodzi i podbija innych wasali króla Di Xin, który nie zwraca uwagi, ponieważ jest zajęty. Giga

Kontynuujemy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Sztuczne satelity, programy kosmiczne i człowiek na orbicie. Krótki recap poprzedniej części i plany Sputnika 2. Lata 50. Sputnik 2 i smutne skutki ręcznego sterowania przez Komitet Centralny. Tragiczny los Łajki. Na pociechę kilka całkowicie przyjemnych anegdot o piesełach w kosmosie: Śmiały i Ryżyk, Rożek i Niezdarny (w audycji jako Głupiutki) oraz Zamiennik Zagubionego Azorka. Sputnik 3 i badania na orbicie. Inne satelity innych ciał kosmicznych. Pierwsze badania przestrzeni między Ziemią a Księżycem. Program Łuna. Cztery starty pierwszej sondy. Nie ta orbita! Obserwacja trajektorii po sodzie metalicznym. Kilka sukcesów programu księżycowego. Łuna 3 i zdjęcia ciemnej strony Księżyca. Jaki jest najprostszy sposób na stabilizację statku kosmicznego? Skąd wziąć film, który wytrzyma nieziemskie warunki? Manewr asysty grawitacyjnej i ukłony dla Oleksandra Szargieja za pracę nad tym w 1918 roku. Lata 60. Porażki i częściowe sukcesy programów Mars i Wenera. Prace nad wysłaniem w kosmos człowieka. Jak jest zbudowany statek ze ssakiem na pokładzie? Program Wostok, numeracje wschodnie i zachodnie. Biełka i Striełka są na orbicie przez 25 godzin i wracają szczęśliwie. Konkurencyjny system orbitalny Czełomieja i bardzo ambitny Rakietoplan. Czym się różni wrogi satelita? Plan rakiety R-16 i katastrofa Niedielina. Tragiczne rocznice Rewolucji Październikowej w programie kosmicznym i Czarny Dzień Bajkonuru (24 października). Rozważamy skrzydła, lifting body i ogólnie sprawność aerodynamiczną potrzebną w kosmosie. Wracamy do planu załogowych lotów w kosmos. Skąd wziął się termin "kosmonauta"? Jak rekrutowano ochotników? Sputnik 9, drugi udany lot z psem (o imieniu Czernuszka). Niedoróbki Wostoka. Gagarin w kosmosie Start Gagarina krok po kroku. Obiecany link do filmu "First Orbit". Początki bajkonurskich tradycji i pierwsza anegdota o sikających kosmonautach. Co Gagarin miał przy sobie na orbicie? Problemy z lądownikiem. Kto jako pierwszy zwymiotował na orbicie? Debunkujemy dowcip o ołówkach. Alan Shepard i druga anegdota o sikaniu oraz zapowiedź następnej części. W audycji wykorzystaliśmy nagranie "Radio communications between Yuri Gagarin, Sergei Korolev and Ground Control" od Kroogi Videos. "Zaria Odin", czyli Zorza 1, to głos Koroliowa, a "Kiedr", czyli Cedr, to Gagarin. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie paliwo rakietowe. 2020.03.10 / 2020.03.27

Tej nocy rozpoczynamy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Technologia rakietowa, pierwsze satelity i psy w kosmosie. Dlaczego ludzie chcą w Kosmos? Pierwsza znana opowieść o podróży na Księżyc. Co można zjeść na orbicie? Anegdota o chińskim programie kosmicznym. Kosmonauci czy astronauci? Człowiek rosyjski i człowiek radziecki. Kiedy zaczął się program rakietowy na świecie? Wzór i obliczenia Ciołkowskiego. Co to jest rakieta? Czym się różni silnik rakietowy od odrzutowego? Rakieta wielostopniowa. Start poważnych prac nad technologią rakietową. GIRD (Grupa Badawcza Napędu Odrzutowego), czyli trzech muszkieterów: Koroliow, Głuszko i Tichonrawow. Lata 30. XX wieku. Pierwsza rakieta GIRD-u leci na 400 metrów. Naukowcy trafiają do obozów (z innego powodu). Przypominamy Kołymę, Szaraszkę (biura konstrukcyjne typu więziennego) i Tupolewa (współwięźnia). Lata 40. Co to jest rakieta balistyczna? Od niemieckiego V-2 do radzieckiego R-1. Pierwszy obiekt w przestrzeni kosmicznej. Linia Kármána. Dygresja na stację orbitalną Skylab. Wielki szaber niemieckiej technologii rakietowej i Operacja Spinacz. Koroliow w Instytucie Naukowo-Badawczym nr 88 jest w swoim żywiole: rakieta R1 leci na 320 km. Nad lepszymi rakietami pracuje już jako szef Biura Konstrukcyjnego nr 1: R-2 leci na 600 km, R-5 na 1200 km. Powstaje R-7, pierwsza międzykontynentalna rakieta balistyczna na świecie. Głuszko w Biurze Konstrukcyjnym nr 456 projektuje silniki rakietowe dla Koroliowa, który się do niego nie odzywa. Lata 50. Tichonrawow w Instytucie Naukowo-Badawczym nr 4 pracuje nad projektem WR190, czyli pieseły w kosmosie. Dezik i Cygan [← zobacz zdjęcie] wylatują powyżej linii Kármána. 29 lotów suborbitalnych z psami, w większości udanych. Przyglądamy się pieskom i Wy też możecie: Sobaki w kosmosie. Zapowiedź teorii spiskowej o zaginionych kosmonautach. Silnik typu RD-107 otwiera rodzinę silników rakietowych używanych do dziś. Jak działa paliwo w kosmosie? Problemy z przechowywaniem paliwa i utleniacza oraz jak sobie z tym radzić. O zjadliwości paliw na przykładzie UDMH i RFNA. Dlaczego R-7 nie nadaje się na pocisk balistyczny? Na scenę wkracza czwarty muszkieter — Czełomiej, szef Biura Konstrukcyjnego nr 52, pracujący nad pociskami manewrującymi, który bardzo chce się wkręcić w program kosmiczny. Czym się różni pocisk manewrujący od balistycznego? Jak się wkręcić? Układami i elegancją. Koroliow pracuje nad nieatomowym ładunkiem do R-7, obiektem D, dużym naukowym satelitą. 4 października 1957 r.: Najprostszy Satelita 1. Omawiamy apogeum i perygeum orbity. Słuchamy Sputnika. Sputnik Panic! Jak wygląda w tym czasie amerykański program kosmiczny? Śmiechujemy z niepowodzeń satelity Vanguard. Luty 1958 r.: satelita Explorer odkrywa pasy radiacyjne Van Allena. Vanguard 1C pozostaje na orbicie do dziś i będzie jeszcze długo! Dobre skutki Sputnik Panic dla amerykańskiego programu kosmicznego i zapowiedź następnej części. Do przygód piesków jeszcze wrócimy! Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie paliwo rakietowe. 2019.12.12 / 2019.12.14

Tej nocy Kuba wrócił z wyprawy, by opowiedzieć, jak wyposażył się na wycieczki piesze, dokąd łazi i co z tego ma, a także powspominać przygody z tras w Szkocji i Irlandii. Ręka w gipsie, inspiracja w kinie. Jakie są opcje nie-surwiwalowo-harcersko-komando? Wybieramy zegarek. Część sprzętowa Zakupy podstawowe Poznajemy ulubiony sklep Kuby — Sklep Podróżnika. Na co zwracać uwagę, wybierając plecak? Paski, przyleganie, miejsce na bukłak, komory. Liczne anegdoty związane z niedopatrzeniami podczas zakupów. Zgadujemy, czym się różni hiking od trekkingu i backpackingu. Materac czy karimata? Lekki namiot z odrobiną luksusu (im lżejszy, tym droższy). Uwaga na meszki! Śpiwór — puch czy syntetyk? Polska duma narodowa z pierza. Poduszka? Jak to wszystko wybrać i przetestować na sucho? Dobieramy sakwy kajakowe i rozmieszczamy sensownie przedmioty w plecaku. Okulary przeciwsłoneczne, sposoby nakładania kremu i rękawiczki ferratowe. Dobra latarka. Jak odstraszyć jelenie z namiotu? Kijki, nodric walking i kilka rodzajów nakładek. Dygresja na wypadek spowodowany użyciem niewłaściwej. Na co patrzeć, żeby nie wdepnąć w kupę lub kłopoty? Wybieramy broń i kompletujemy apteczkę na okoliczność przykładowych problemów. Wyciągamy kleszcza, oglądamy odparzenia, walczymy z rozwolnieniem i wyziębieniem. Operujemy pęcherz, oglądamy palce i paznokcie stóp. Dopakowujemy igłę i nitkę, taśmę do łatania namiotów i powerbank. Ciuchy na wędrówki i coś do żarcia Przymierzamy, testujemy i suszymy buty. Omawiamy włókna odzieży trekkingowej. Wybieramy skarpetki i majtki, pakujemy kalesony. Czapka przeciw owadom i przegrzaniu! Jak zorganizować butlę gazową? Liofilizowane pyszności. Ile mieć żarcia przy sobie i jak żywić się inaczej niż z plecaka? Ze sporkiem, bez talerza. Przygoda z kurkami. Dodatkowe usługi transportowe w trasie. Odzież przeciwdeszczowa. Część turystyczna Szkocki szlak Rob Roy Way, 150 km w sześć dni. Jak Kuba dzieli i planuje trasę? Odległości, profil trasy, przewyższenia. Trening za dzieciaka i przed czterdziestką, wprawki w Polsce przed wyjazdem do Szkocji. Zrzucanie kilogramów przed wyjazdem i dbanie o kondycję. Rozgrzewka czy rozciąganie? Przygotowanie fizyczne do wycieczki szlakowej. Irlandzki szlak Kerry Way, 210 km w osiem dni. Highland hospitality, subiektywne porównanie gościnności szkockiej i irlandzkiej. Ciekawe spotkania w trasie. Kuba podsumowuje błędy, które zrobił na początku przygody z łażeniem. Szlak Great Glen Way z Fort William do Inverness, 160 km w 5,5 dnia. Jak wymawiać "Loch Ness"? Koronny szlak West Highland Way z Milngavie, 154 km w sześć dni. Kilka pouczających przygód! Jakie ubrania Kuba pakuje na trekking? Jak pachnie podkoszulek rano? Gdzie znaleźć trasę dla siebie Precyzyjne mapy z lokalizacją GPS: walkhighlands, Visit Scotland, Warto zajrzeć — również Szkocja: Scotland's Great Trails, Irlandia — oficjalna strona dla hikerów (i nie tylko): Irish Trails, Irlandia — strona z przewodnikami po trasach (tutaj: Kerry Way). Dopakowujemy kompas. Sprawdzamy oznaczenia oficjalnych szlaków i prognozę pogody. Przeloty, miasta i noclegi Porównujemy infrastrukturę noclegową. Rodzaje kempingów. Ceny lotów i nadawania bagażu z Warszawy. Zaglądamy do Edynburga, Glasgow i St Andrews. Koszt noclegów najtańszych i najwygodniejszych. Kempingi i czego można się tam spodziewać. Bed and breakfast. Dygresja na brytyjską telewizję. Przyjemne niespodzianki w gospodarstwach agroturystycznych. Dopakowujemy ręcznik trekkingowy i kosmetyczkę! Hostele (bunkhausy) i popularne sieci sklepów. Przyjemne śniadania. Czy dopakować zatyczki do uszu? Hotele i odrobina luksusu. Ile mieć przy sobie gotówki? Porady i przestrogi dla chcących spróbować trekkingu. Dramatyczne reakcje organizmu po przemęczeniu, zaskakujące przygody z przegrzaniem. Ile warstw mieć na sobie podczas akcji i w spoczynku? Jak wyliczyć odpowiedni dla siebie zapas wody? Czy da się schudnąć na

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część szósta. Tej nocy obserwujemy zachód epoki brązu na wschodnim wybrzeżu morza. 1280 r. p.n.e. Stolica Egiptu w Pi-Ramesses. Przyglądamy się bliżej Ramzesowi II i czytamy dla niego poezję Shelleya. Wielki władca, wojownik, budowniczy kolosalnych posągów, przebijacz numerów seryjnych i rekordzista festiwali. Jedyny faraon z paszportem. 1213 r. p.n.e. Faraon Merenptah i pierwsza wzmianka o Izraelu. Przegląd istotnych w tej chwili krajów na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego: cywilizacja mykeńska, imperium Hetytów, Asyria, królestwa w Lewancie (Fenicja, Ugarit) i Kanaanie, Babilon, Elam, Egipt, Cypr. Drobne napięcia w rodzaju wojny trojańskiej. Kwitnący handel i współczesne odkrycia archeologii podwodnej. Wrak z Uluburun i znakomitości handlowe z dna morza. Omawiamy znaczenie cyny. 1177 r. p.n.e. Polecamy książkę prof. Erica H, Cline'a "1177 B.C.: The Year Civilization Collapsed (Turning Points in Ancient History)". Starcie Ramzesa III z Ludami Morza. Jak sypią się kolejne kraje? Opuszczone pałace w Mykenach i ewidentna zmiana kultury. Upadek miast Hetytów, ewakuacje, pożary i wojny. Upadek niezależnego państwa na Cyprze. Błyskawiczne poskładanie państw północnego Lewantu. Historia z listów z Ugarit. Spalone miasta w Kanaanie i nowe ludy na terenie. Pierwsze podejrzenia Ludów Lądu. Babilon jak zwykle nie ma szczęścia, ciągle najazdy. Król Elamu, Szutruk Nahhunte, przychodzi z pretensjami do tronu. Gdzie jest dobrze? Elam, Asyria i szczyt cywilizacji Fenicji. Aramejczycy i Filistyni. Na scenie oficjalnie pojawiają się Izraelici. Poznajmy Ludy Morza. Inskrypcja z Medinet Habu. Zawirowania klimatyczne? Wulkan Hekla. Załamanie handlu. Nowy rodzaj miecza Naue II i jego konsekwencje społeczno-polityczne. Rewolta w Hazor w Kanaanie. 1100 r. p.n.e. Podsumowanie powodów załamania. Co klękło, co powstanie na zgliszczach? Przed nami Trzeci Okres Przejściowy w Egipcie, początki antycznej Grecji, na horyzoncie Persja. Jeszcze jeden ważny wynalazek epoki brązu — alfabet Fenicjan. Trochę o żelazie. Zapowiedź następnego odcinka i nowych miejsc, do których zaczniemy zaglądać. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2019.07.28 / 2019.08.04

Dziś Dzień Dziecka! Po sieci rozbiegły się niesforne wiersze nagrane przez najróżniejsze podkasty. Nerdy Nocą złapały wiersz "Kości" od podkastu Daj Głos. Posłuchajcie, a potem zajrzyjcie na stronę dajglospodcast.pl i sprawdźcie, jaki wiersz złapali dla was Natalia i Paweł :) A wiersz ode mnie... Czy znajdziecie go wśród podkastów, których okładki są na obrazku? A może pójdziecie na łatwiznę i klikniecie tutaj? :D Na zachętę dodam, że do nagrania zaprosiłam Złego Majora Witka ;) Zapraszam do polowania na wiersze i słuchania z dzieciakami :) Co roku świat podkasterki obchodzi Podcastowy Dzień Dziecka — kliknij i dowiedz się więcej, może za rok weźmiesz udział? :) Nasza akcja — oprócz dostarczania Wam do ucha dobrej zabawy i pięknych wierszyków — pomaga w szczytnym celu. Tegoroczny Podcastowy Dzień Dziecka wspiera akcję zbiórki pieniędzy na kosztowną operację przeszczepu dla Julka Świdurskiego z Sanoka. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! 2019.06.01

Historia, jakiej nie uczą w szkole, skok w bok. Tej nocy przeprowadzamy się do epoki brązu i zwiedzamy lokalne zwyczaje w różnych miejscach świata. Mezopotamia, czyli Sumer i okolice Warstwy społeczne. Jak zostać arystokracją? Jak zostać niewolnikiem? A może zająć się bóstwem? Opcje awansu społecznego i królowa Kubaba. Dom w Mezopotamii zależnie od budżetu. Gry na popołudnia i smakowitości na talerzach. Dygresja na kozę i piwo. Jak wyglądały relacje z bogami i boginiami? Przytaczamy kilka opowieści z mitologii sumeryjskiej. Życie pozagrobowe i kraina Kur. Obiecany link do potrzeb Inanny: I Think About This a Lot: A Sumerian Goddess’s Demand to Have Her Vulva Plowed. Zaglądamy do szkół, szaf i kosmetyczek. Czytamy sumeryjskie listy pełne codzienności. Obiecany wątek z listami na twitterze. Egipt Warstwy społeczne i ich majątki. Który król Egiptu był pierwszym faraonem? Obowiązki warstwy zajmującej się medycyną, kapłaństwem i blogowaniem. Nowa warstwa oficerska. Liczne obowiązki robotniczo-chłopskie. Omawiamy nieliczne opcje awansu. Egipskie piwo i zalety bycia skrybą. Hieratyka, demotyka i alfabet koptyjski. Obiecany link do peanów na cześć życia skryby. Piwo bogini Tenenet. Ewolucja mody, znakomita higiena, zaawansowana kosmetologia. Skąd się wzięła chemia? Więcej o dbaniu o siebie: Cosmetics, Perfume, & Hygiene in Ancient Egypt. Rozrywki po godzinach niezależnie od stanowiska. Śmierć, zwyczaje pogrzebowe i życie pozagrobowe. Prawo i gwarancja sprawiedliwego wyroku. Równouprawnienie w Egipcie. Chiny Mało źródeł historycznych, kości wróżebne. Klimat i waluta. Dynastie i warstwy społeczne. Skąd bierze się wojsko? Rodzaje broni. Warstwa biurokratyczna i egzaminy imperialne. Wielki przemysł brązu rytualnego. Paskudny los chłopa lub kobiety. Kult przodków i niuanse higieny osobistej. Dla kogo moda z konopi, dla kogo z jedwabiu? Królewskie edykty w sprawie kolorów. Nawiązujemy kontakt z przodkami i bogiem specjalnym. Składamy ofiary, nie uwierzycie jakie. Europa Kultura pól popielnicowych. Dużo źródeł materialnych, żadnych tekstowych. U nas -- kultura łużycka. Kwestie polityczne podczas ustalania pochodzenia plemion. Prasłowiańskie czy praceltyckie? Budujemy drewniane osady, zajmujemy się orką, tkactwem, ceramiką. Sprawdzamy w grobach, czy jest hierarchia społeczna. Przenosimy się wyżej na mapie, do nordyckiego wieku brązu. Inne zwyczaje osadnicze i pogrzebowe, inny klimat, petroglify i poszlaki religii. Zalążek bursztynowego szlaku i zapowiedź następnego odcinka. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2019.04.14 / 2019.04.19

Tej nocy goszczę browar Małe Piwo z Trójmiasta — Meri i Bies przywieźli trzy butelki i teraz opowiadają, jak powstaje piwo, ile jest rodzajów oraz jak czytać etykiety. Początki przygód z piwem. Jak się kupuje browar? Słownik opisu piwa na konkursie i w domu - piana, gęstość, pęcherzyki, klarowność, kolor. Co to jest brzuch zająca? PSST Pijemy witbier. Skąd się wzięło piwo jako napój oraz nazwy stylów warzenia piwa? Jak to się robiło (i zapisywało) w Sumerze? Hymn do bogini Ninkasi i inne ślady historyczne. Z czego się robi piwo? słód (i jego suszenie), woda (do czego miękka, do czego twarda), chmiel (gatunki i aromaty), drożdże (zwłaszcza Saccharomyces cerevisiae), inne dodatki (od cukru po śledzie). Jak się robi piwo? Proces piwny w full opcji. Omawiamy brzeczkę. Nowe słowo: "przerwy" w różnych temperaturach i ich wpływ na piwo, a także parę procesów chemicznych związanych z cukrami. Filtracja. Wysłodziny. Dorzucamy szyszki i gotujemy. Wygotowanie rury i reżim sanitarny. Wyścig bakterii z drożdżami! Chłodzenie. PSST Pijemy single hop IPA. Fermentor! Chlapanie i napowietrzanie brzeczki. Fermentacja! Górna i dolna, burzliwa i cicha, pierwsza i druga. Uwaga, to nam się przyda za chwilę. Mycie butelek przed rozlaniem i ostatnie dodatki. Leżakowanie. Kapslowanie! Rodzaje piwa Co to znaczy: single hop, IPA? Legenda i prawdziwa historia o Indian Pale Ale. Fascynująca historia ale. Niemieckie prawo czystości piwa. Eksplozja piw mieszczańskich i moda na jasne. Josef Groll i jego rewolucyjny pilsner. Omawiamy różne style piwa. Dolna fermentacja → lagery → pilsnery, międzynarodowe lagery, marcowe, koźlaki. Górna fermentacja → ale → piwa pszeniczne, bittery angielskie, pale ale, ipy, piwa brązowe, lokalne odmiany ale, piwa kwaśne, porteery i stouty amerykańskie, polskie piwo grodziskie, gose, fińskie sahti. PSST Pijemy russian imperial stout. Skąd się wziął ten styl? Jak czytać etykietkę na butelce? Co to w zasadzie jest ekstrakt? W jakich jednostkach podaje się goryczkę? Co to jest "warka"? Skuchy. Kiedy piwo śmierdzi Spiryt? Koci mocz? Kapusta gotowana? Kalafior i inne zdrowe warzywa? Siarka? Mokry karton? Przy jakim zapachu trzeba zacząć serio uważać? Piwo jak seks w kajaku Kilka słów o amerykańskich piwach dobrych i złych, o gustach, guścikach i kryteriach konkursów piwnych. Na deser browar Małe Piwo zachęca do samodzielnego warzenia. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy hektolitrów herbaty. 2018.05.12 / 2018.12.24

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część piąta (nie licząc skoków w bok). Tej nocy idziemy przez cztery wieki burzliwego Bliskiego Wschodu, szanujemy supermocarstwa, wynajdujemy dyplomację i zbliżamy się do końca epoki brązu. Uzupełnienia do poprzednich odcinków: jeszcze o wulkanach: eksplozja Toby (70 tysięcy lat temu), udomowienie kakao (2000 p.n.e., Ameryka Południowa), szkło! (2000 p.n.e., Bliski Wschód, czyli Mezopotamia, Syria, Lewant, Kanaan), pierwszy znany przekręciarz — Ea-nasir i jego kolekcja (1750 p.n.e., Babilon), modlitwa i przepis na piwo w jednym — hymn do bogini Ninkasi, pulchny chleb (XVII w. p.n.e., Egipt), najstarsze znane przedstawienie kosmosu — dysk z Nebry (1600 p.n.e., teren dzisiejszych Niemiec) oraz dygresja na wandalizm, guma! gramy w złowrogą piłkę! (1600 p.n.e., Ameryka Środkowa). XVI w. p.n.e. Babilon i okolice Król Hetytów Mursili I podbija Babilon. Królestwo Hetytów. Skrytobójstwa i zamachy na przeszkodzie rozrastania się państwa. Król Telipinus próbuje nowego ustroju. Babilon przejmują Kasyci. Na mapie pojawia się Kraj Nadmorski, w którym mieszkają true Sumerians, original gangsta. 1556 r. p.n.e. — mityczny początek Aten. Egipt: ok. 1550 r. p.n.e. — faraon Ahmose I kończy Drugi Okres Przejściowy, rozpoczyna XVIII dynastię i Nowe Państwo (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem). Egipt: ok. 1526 r. p.n.e. — faraon Totmes I idzie zrobić porządek z Nubianami (prawidłowo: Nubijczykami), a potem do Syrii. Po krótkim zamieszaniu zabiera się za kompleks świątynny w Karnaku. Szanujemy go i pochowamy go kilka razy. Krótkie dygresje na źródło Nilu i Odwróconą Rzekę. XV w. p.n.e. tu i ówdzie Ok. 1500 r. p.n.e. — pierwsze przejawy cywilizacji Fenicjan w Kanaanie. Miasta Byblos, Sydon i Tyr. Skąd w ogóle pomysł na tę nację? Skąd nazwa? Królestwo Mitanni: ok. 1500 r. p.n.e. — Huryci (o których w audycji nieprawidłowo mówimy "Hurianie") przenoszą się z Anatolii na tereny syryjskie w poszukiwaniu chwili spokoju. Indie: ok. 1500 r. p.n.e. — powstaje Rygweda, obecnie najstarszy zabytek literacki w języku indoeuropejskim. Egipt: ok. 1480 r. p.n.e. — na tronie zasiada Hatszepsut, druga w historii Egiptu potwierdzona faraon. Jakie akrobacje są wymagane, by być królem-kobietą? Wyprawy, handel, dobrobyt, inwestycje. Wielkie zasługi dla kraju i wielkie wymazywanie z historii. Kreta: ok. 1450 r. p.n.e. — wyspa świeżo podbita przez Mykeńczyków. Przypominamy starą nazwę na Greków oraz termin "talasokracja". Dlaczego Mykeńczycy to jednak nie są starożytni Grecy? Dziwny panteon. Handel na Morzu Śródziemnym, przy okazji krótko o kulturze na Półwyspie Iberyjskim. Sardynia: ok. 1450 r. p.n.e. — Cywilizacja nuragijska. A może to lud Szerden, który miał skomplikowane relacje z Egipcjanami? Ameryka Południowa: ok. 1500 r. p.n.e. — początki cywilizacji Olmeków. Sztuka realistyczna i fantastyczna, niezależny wynalazek pisma, wpływ na inne cywilizacje kontynentu. Dygresja na wielkie głowy kilkaset lat później. Egipt: ok. 1457 r. p.n.e. — pierwsza szczegółowo opisana bitwa (z państwem Mitanni, pod Megiddo, uwaga, ważne miejsce) przez skrybę o imieniu Thanuny. Totmes III, najskuteczniejszy generał starożytnego Egiptu, wiedział, jak przejść do historii. Asyria: ok. 1450 r. p.n.e. — koniec spokoju. Zawarcie sojuszu z Egiptem (konkretnie z Amenhotepem II, synem Totmesa III). Po plądrażu przez Mitanni sojusz z Babilonem i początki jednej rozróby za drugą. Hetyci: ok. 1430 r. p.n.e. — król Tudhalija I rozpoczyna Nowe Królestwo Hetytów. Nie ma lekko, ponieważ sąsiadami są ludy Kaska, Hurianie (prawidłowo: Huryci) luzem i w państwie Mitanni, Asyria, Mykeńczycy oraz Egipt. Kim naprawdę był achajski król Attarsya? Wynajdujemy dyplomację! XIV w. p.n.e., Egipt i Asyria Skąd się biorą dynastie? Egipt: ok. 1390 r. p.n.e. — faraon Amenhotep III i dobra dokumentacja — dyplomatyczne listy amarneńskie. Pierwsza czarna polewka listownie. Budowa kanału mi